Η ΧΙΩΤΙΚΗ ΜΑΣΤΙΧΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ

Άρθρο του Γιάννη Κολλιάρου στο περιοδικο Χιόνη (Νοέμβριος 1997)

“Νεαρός φοιτητής ήρθα εδώ κι ένιωσα το άρωμα της Νότιας Χίου. Άρωμα πάνω απ’ όλα της μαστίχας, της ρίγανης, του θυμαριού, της φασκομηλιάς. Όλες αυτές τις μυρουδιές των θάμνων. Αρώματα γοητευτικά, που οδηγούν στην αγάπη. Στην αγάπη και με τις δύο έννοιες, τη βέβηλη και την ιερή. Την αγάπη για τη γυναίκα και την αγάπη για το Θεό.”

Λόγια του καθηγητή Paolo Emilio Taviani απέραντα κολακευτικά και συγχρόνως ειλικρινή, φορτισμένα με το ίδιο συναίσθημα, που κατέχει τον Χριστόφορο Κολόμβο όταν επισκέφτηκε το νησί μας. “Ένοιωθα τη μυρουδιά της μαστίχας”.(Χίος, Γένοβα: πρακτικά α’ Διεθνούς Συνεδρίου Χίου. Εκδ. Ν. Χίου σελ. 32)

Κάπως έτσι είναι η Χίος. “Η πλουσιωτάτη και λαμπροτάτη των νήσων της θαλάσσης”, κατά το Όμηρο (Ύμνος παρά τις Γεωγράφοις και Περιηγητές Φ. Αργέντη σ. 1172)

Μια σύντομη ιστορική διαδρομή της μαστίχας, το δένδρο που την παράγει, μαρτυρίες επιφανών επιστημόνων και η χρήση της διαχρονικά, οι υποχρεώσεις των καλλιεργητών και παραγωγών της στην Γενουατοκρατία και Τουρκοκρατία καθώς και η θέση της στην εποχή μας είναι ο δρόμος που θα ακολουθήσω στη συνοπτική μου ομιλία.

Η μαστίχη ή μαστίκη ή σχινίκη ή χία ρητίνη είναι το κόμμι, που παράγεται από τον σκίνο στην περιοχή αυτή της Νότιας Χίου, που είναι γνωστή και με τις ονομασίες “άσπρα και κόκκινα χώματα”. (Γ. Ζολώτα: Ιστορία της Χίου τόμος Α’ Αθήναι 1921 σελ. 245. Κάτω Μερέας, Κάβο Μάστικο (κάπο μαστίτες) (Περιηγ. ε.α. 642)

Τα μαστιχοχώρια αριθμούνται από 21 που είναι σήμερα μέχρι και 32. Απ’ αυτά όμως άλλα συγχωνεύτηκαν, άλλα εγκαταλείφθηκαν και άλλα έπαψαν να καλλιεργούν σκίνους λόγω της ασήμαντης παραγωγής (βλ. Ζολώτα ε.α. 254 και Περ σ. 850)

Ο σκίνος που φύεται είτε με παραφυάδες είτε με καταβολάδες διακρίνεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Στον άγριο και τον ήμερο. Ο ήμερος, που λέγεται και “θήλες”, “παράγει την άριστη μαστίχην” κυριότερες ποικιλίες του είναι : “ο άσπρος σκίνος, ο βοτόμος και το πισκάρι” (Περιηγ. σ. 673,701)

ΑΚατά τους ευρωπαίους περιηγητές, που επισκέφτηκαν τη Χίο από τον ΙΑ’ έως και τον ΙΘ’ αιώνα και οι πληροφορίες που μας παρέχουν στηρίζονται είτε σε προσωπικές τους γνώσεις, είτε σε αφηγήσεις αρχαιοτέρων, ο σκίνος δεν φύεται μόνο στη Χίο. Υπάρχει και σε άλλα νησιά όπως στην Κρήτη, στη Μήλο, στην Αμοργό, στην Κύπρο. Απαντάται επίσης και σε άλλες Ευρωπαϊκές, Ασιατικές και Αφρικανικές χώρες και συγκεκριμένα στην Ιταλία, Ολλανδία, Γαλλία, Ισπανία, Λιβύη, Μεσοποταμία, Συρία στον Πόντο και αλλού. (Περιηγ. σ 17,487,428,673,698)

Όμως παρ’ όλο ου οι σκίνοι των περιοχών αυτών μοιάζουν πολύ με τους σχίνους της Χίου είτε “δεν παράγουν διόλου μαστίχν”, είτε η παραγωγή είναι ανάξια λόγου και η μαστίχη έχει “ολίγην φήμην και μικροτέραν δύναμιν”. (Περιηγ. σ. 428,448) Είναι προφανές ότι η παραγωγή της μαστίχης στο νησί μας εξαρτάται από το κλίμα της περιοχής, τις βροχοπτώσεις και τη σύσταση του ηφαιστιογενούς εδάφους της.

Θεωρώ σκόπιμο να μην αντιπαρέλθουνε τη Χακή παράδοση, κατά την οποία “ ο σκίνος φύεται εις την γην εκείνην μόνην της Χίου, η επότισαν τα δάκρυα και το αίμα του Αγίου Ισιδώρου”, παράδοση που προσπάθησε με επιχειρήματα να αποδείξει ως ιστορικά αποδεκτή ο καθολικός επίσκοπος Pielto de Natalibus, και αποδέχεται ωσαύτως ο Έλληνας λόγιος Νικόλαος Πεπαγωμένος, τονίζοντας ότι η μαστίχη είναι θαύμα του Αγίου, από το οποίο εξαρτάται και η θεραπευτική δύναμη της “σχινίνης ρητίνης”. Τέλος ο Χίος Λέων ο Αλλάτιος προσθέτει ότι κατά την δόξαν των Χίων, μαστίχη υπήρχε και προ του μαρτυρίου του Ισιδώρου, όμως ρευστή και υδαρής, μετά δε το μαρτύριο “εγένετο στερεωτέρα και πυκνοτέρα, επομένως άκρως χρησιμοτέρα”. (Ζολώτα σ. 219 Πρβλ και Περ. σ. 263)

Τελικά “ αποκρούει τον μύθο (της παράδοσης ) ως πλασθέντα ο αββάς Μιχαήλ σημειώνοντας συν τοις άλλοις ότι το μαρτύριον του Αγίου έλαβε χώραν επί Δεκίου το έρος 253, “ο Δε Πλίνιος ο τοσάντα γράφων περί μαστίχης, είχεν αφιερώσει το βιβλίον του εις Ουεσπασιανόν, ζήσαντα μέχρι τον 15^ο μ.Χ (Ζολώτα σ. 219)

Η μαστίχη είναι γνωστή από της αρχαιότητα. Οι αρχαίοι ιατροί, Έλληνες και Λατίνοι την ονόμαζαν μαστίχην (Mastic) λέξη που προέρχεται είτε από το μαστίζω ( το δένδρο για να την παράγει) είτε από το μασώ.

Ο Γεώργιος Ζολώτας στην Ιστορία της Χίου γράφει: “ Περί της μαστίχης πραγματεύονται εκ των παλαιών οι Διοσκουρίδης, Θεοφάνειος, Γαληνός, Απολλόδωρος, Πλίνιος, Ερμολαος και οι Ρωμαίοι καθ’ όλου” στους μεταγενέστερους δε χρόνους κανείς περιηγητής (που πέρασε από τη Χίο) “δεν παρέλιπε να περιγράψει το τε φυτόν και τον καρπόν De Nicolay Citiaxo Anconitano, Galland, Olivier κ.α.”. (Ζολώτα σ. 217)

Άξιες λόγου είναι οι απόψεις ορισμένων για τις θεραπευτικές ιδιότητες της μαστίχης, Κατά τον Διοσκουρίδη “γεννάται ρητίνη εξ αυτής (της σχίνου) σχινίκη, καλουμένης, υπ’ ενίων δε μαστίχη.” …. έστι δε ευστόμαχος, ερευτική, μίγνυται δε και σμίγμασιν οδόντων…. και ούλων έστι σταλτική. Γεννάται δε καλλίστη και πλείστη εν Χίω τη νήσω” (Ζολ. Ε.α. σ. 215)

Ο Ιπποκράτης παραγγέλει εις υστερικά τινά πάθη του σχίνου. “Κόκκου το ένδον το λευκόν μέλιτι δώσας και μίξας, αλείφειν την ρίνα, ή σχίνον λευκόν, ή δάκνυται” (Ζολ. Σ. 216)

Τέλος ο Γαληνός αποδίδει στη μαστίχη πολλές αρετές, “λίαν αποτελεσματικώς ωφελούσας εις πολλάς και διαφόρους ασθενείας”. (Περ. σ. 48)

Γνωστό ήταν και το μαστιχέλαιο “το μαστίχιον έλαιον” το οποίο ωσαύτως χρησιμοποιούσαν στην ιατρική, ως “ηπίως θερμαίνον, στύφον, μαλάσσον, και προς τα περί στομάχου επιρριπτόμενα σκιρρώματα, και κοιλιακά και δυσεντερικά και τα επό του προσώπου καθαίρον και εύχοιαν ποιούν. “(Διοσκ. 1,51). Ο Ρωμαίος δε αυτοκράτορας Ηλιογάβαλος κατεσκεύασε από το μαστιχέλαιο κρασι, που το επονόμασε μαστίχινο ή μαστίχοινο. (Ζολώτα σ. 216)

Η ευρεία χρησιμότητα της μαστίχης την καθιέρωσε ως το σημαντικότερον σε εξαγωγή χιακό προϊόν και πλέον προσοδοφόρο από το μάρμαρο το μετάξι, το τεριβινθέλαιο και τον γνωστόν ακόμα και στους Ρωμαίους αυτοκράτορες αριούσιον οίνον.

Η Χίος στα χρόνια του Βυζαντίου ακμάζει στην οικονομία. Ήταν πασίγνωστη στα εμπορικά κέντρα της Ευρώπης και της Ανατολής. Ήταν όμως απίθανο, λοιπόν να μείνει άγνωστη στους Γενουάτες. Έτσι σε λίγα χρόνια μετά την κατάληψη της πόλης από τους Φράγκους σταυροφόρους της 4^ης Σταυροφορίας (1204) και συγκεκριμένα το έρος 1261 “αναγκάζεται ο Μιχ. Παλαιολόγος να εκχωρήσει προνόμια εις γενουάτες εμπόρους εν Χίω, να αναγνωρίσει δηλαδή γενουατικήν εμπορικήν αποικίαν….Η Χίος ήτο εκ των μερών τα οποία απήτησαν να εκμεταλλευθώσιν οι λιγούριοι” γράφει ο Γ. Ζολώτας (ε.α. σ. 246) “ και ο προσετέθη εις την επίσημον συμθήκην του Νυμφαίου δια πάσαν ασφάλειαν και συμπληρώνει ο καθηγητής Taviani. “Οι Γενουάτες σ’ ότι αφορά το χρήμα δεν έχουν το ταίρι τους, ακόμα και σε σύγκριση με τους Εβραίου. Η παρουσία τους λοιπόν στη Χίο έχει σχέση με τον πλούτο της (Χίος Γένοβα σ. 32)

Το νησί μας το εκμεταλλευόταν μονοπωλιακά η γενουατική εταιρεία Μα΄να. Η παραγωγή και η πώληση της μαστίχης ανήκαν αποκλειστικά σ’ αυτήν και το γεγονός αυτό εντός ολίγου, έγινε το σκληρό καθεστώς για τους μαστιχοκαλλιεργητές, μέχρι τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας.

Οι παραγωγοί ήταν υποχρεωμένοι να παραδώσουν ανάλογα με τους σχίνους που καλλιεργούσαν κάποια ποσά μαστίχης εις τους κυρίους των. Αν δεν κατορθώνανε να το συγκεντρώσουν τιμωρούνταν με πρόστιμο διπλάσιο της αξίας της τιμής, όπως την καθόριζαν οι αφέντες. Οι ποινές για τους κλέπτες της μαστίχης ήταν παραδειγματικές: κόψιμο μύτης, αυτιού, ποδιού, χεριού, στιγματισμός με πυρακτωμένο σίδερο ακόμα και τύφλωση “κατ’ αρέσκειαν του ποτεστάτου” (βλ. Ζολώτα ε.α. σ. 247,248,249). Για το μάζεμα της μαστίχης δημοσίευσαν προκήρυξη τιμωρούνταν Δε με θάνατο “όστις θα μετέβαινα να συλλέξη προ της προκηρύξεως ή ήθελε κλέψει εξ αυτής μετά την συλλογή (Περ. σ. 32)

Ο Κολόμβος αναφέρει ότι η Δημοκρατία της Γένοβας έπαιρνε από τη μαστίχα 50.000 δουκάτα. “Πενήντα χιλιάδες δουκάτα αντιστοιχούν με 2,000,000 δολάρια σήμερα” (Χίος Γένοβα σ. 32)

Οι οικισμοί σύμφωνα με την άποψη του καθηγητή Κ. Βασιλείου Φίλια οργανώθηκαν στον τύπο των φρουρίων ( Καστροχώρια) για να αποκρούονται αφενός οι ενδεχόμενες επιθέσεις από τα έξω και να ελέγχεται αφετέρου ο αγροτικός πληθυσμός. Να ελέγχεται τόσο στο επίπεδο προσφορά εργασίας όσο και στις ενδεχόμενες εξεγέρσεις . Τα κτήματα “ αφαιρέθηκαν αυθαίρετα από εκείνους στους οποίους ανήκαν, στους καλλιεργητές, στους οποίους επετράπη στοιχειωδώς απλά και μόνο να καλλιεργούν τη γη, σε μια σχέση ιδιαίτερα βαριάς κολληγίας” (Χίος-Γένοβα σ. 96)

Με την κατάληψη της Χίου από τους Τούρκους η Μαόνα υποχρεώθηκε να πληρώνει μέρος του ετήσιου φόρου εις τον Σουλτάνο “ εις Μασίχην” (Ζολ. ε.α. σ. 248)

Η Τουρκική κατοχή δημιούργησε μια διαφορετική σχέση ανάμεσα στον κατακτητή και τον παραγωγό της μαστίχας. Σημαντικά πιο ανακουφιστική για τον δεύτερο. Γιατί οι Τούρκοι “ δεν ανεγνώριζαν σε καμιά περίπτωση καθεστώς δουλοπαροικίας. Ο αγρότης μπορεί να ήταν ραγιάς, δηλ. να ανήκε σε ηττημένο κατακτημένο, δοριάλωτο έθνος, αλλά όμως… δεν ήταν δουλοπάροικος…. Η εκμετάλλευση του αγρότη στο Οθωμανικό σύστημα γινόταν μέσα από τη φορολογία (Χίος-Γένοβα)

Οι Τούρκοι ονομάζουν τη Χίο Sakiz ada, νησί της μαστίχας. Ο σουλτάνος ιδιοποιήθηκε χάριν του χαρεμιού του τα μαστιχοχώρια ( Περ. σ. 284)

Η Χίος είναι ένα από τα σπουδαιότερα πασαλίκια. Ο Τούρκος διοικητής του νησιού “έχει υφ’ εαυτόν ένα κεχαγιάν, ένα καδήν, ένα βοϊβόδαν και ένα τελώνην. Ο τελευταίος έχει εδώ πολύ περισσοτέρας ασχολίας ή αλλαχού ένεκα της μαστίχης.” (Περ. 502)

Κατά την περίοδο της συγκομιδής, κλείνουν οι πόρτες των χωριών, όπου υπάρχουν τα μαστιχόδενδρα, τοποθετούνται φύλακες, οι οποίοι επισκέπτονται “πάντας τους διερχομένους… όσοι συλλαμβάνονται φέροντες μαστίχην” τιμωρούνται παραδειγματικά (Δήμευση περιουσίας, φυλάκιση, ισόβια κάτεργα, θάνατος) (Περιηγ. σ. 211-212)

Για την πάταξη του λαθρεμπορίου υποχρεώνονται οι χωρικοί “να επιτηρούν αλλήλους” (ε.α. 6.700)

Την μισή παραγωγή οι καλλιεργητές την δίδουν ως κεφαλικόν φόρον, την Δε υπόλοιπη είναι υποχρεωμένοι να την πουλήσουν στον τελώνη σε ευτελή τιμή, από τον οποίο τελώνη αγοράζουν εάν θέλουν για δική του χρήση, σφραγισμένη για να μη θεωρηθεί κλοπιμαία, σε διπλάσια τιμή εκείνης που του την πούλησαν.

Ο τελώνης που παραλαμβάνει την μαστίχη γίνεται δεκτός με μουσική και τσιμπούσια και μετά την παραλαβή, οδηγείται από τους χωρικούς πανηγυρική στο φρούριο, στη χώρα. (Περ. σ. 1137,700)

Από τα 100.000 μαστιχόδενδρα που καλλιεργούνται στο νησί, παραδίδονται στο σουλτάνο κατ’ έτος 300 κιβώτια μαστίχης συνολικού βάρους 27.000 οκάδων.

Απ’ αυτήν η καλύτερη ποιότητα σφραγισμένη σε πήλινα αγγεία, προοριζόταν για τα ανάκτορα του Σουλτάνου στη Πόλη, η Δε δεύτερη ποιότητα για τα χαρέμια των Μαμελούκων στο Κάιρο. (Περ. 85)

Η υψηλή πύλη έδωσε στους μαστιχοπαραγωγούς “ιδιαίτερα προνόμια δια να τους ενθαρρύνει ώστε να εργάζονται πιστώς” (Περ. 567) όπως να μη γίνεται παιδομάζωμα στο νησί, οι Χιώτες να εμπορεύονται στην Ευρώπη και μ” αυτούς ακόμα τους εχθρούς του Σουλτάνου, να ασκείται η λατρεία σχεδόν χωρίς κανένα περιορισμό, να χρησιμοποιούνται καμπάνες στις εκκλησίες, να ψάλλονται οι λειτουργίες ελεύθερα να κυβερνά ο επίσκοπος το ποίμνιό του στα πνευματικά “μετά πλήρους εξουσίας” να πληρώνουν σε μαστίχη κατά το ήμισυ το χαράτσι (κεφαλικό φόρο) και μάλιστα μόνο ο αρχηγός της οικογένειας κι όχι όλοι οι άρχοντες που υπάρχουν σ’ αυτήν, να φέρουν λευκό σαρίκι ή λευκή ταινία στο κεφάλι, όπως φέρουν όλοι οι προνομιούχοι Τούρκοι κληρικού και να έχουν την επωνυμία Μαφέρ Μουσελλίμ (Περ. σελ. 135,177,248,315,567,673,1584) Η ελευθερία του εμπορίου της μαστίχης, χορηγήθηκε στους Χίους καλλιεργητές από τον Σουλτάνο Αβδούλ Μετζίτ το 1840 (Ζολ. 256)

Σύμφωνα πάντοτε με τους γεωγράφους και περιηγητές που επισκέφτηκαν τη Χίο από τον ΙΑ’ έως και τον ΙΘ’ αιώνα ήταν πολλές και άξιες λόγου.

Κυρίως όμως χρησιμοποιούνται ως άρωμα, ή καρύκευμα ως σημαντικό στοιχείο στην ιατρική και για μάσημα.

“ Σπανίως θα συναντήσετε εν Κων/πολη ή Χίω κυρίαν μη μασώσαν” γράφει κάποιος περιηγητής (σ. 290) ενώ σχολιάζει κάποιος άλλος: “Δεν είναι ευχάριστον να βλέπει κανείς σιαγόνας, αι οποίαι ένεκα δυσεκριζώτου συνηθείας, ευρίσκονται πάντοτε εις κίνησιν και φαίνονται ως συνεχώς μυρικάζουσαι” (σελ. 302) Μεγάλες ποσότητες μαστίχης κατανάλωναν οι γυναίκες του σεραΐου, οι σουλτάνες, και γενικά οι Ελληνίδες, Αρμένισσες, Εβραίες και οι μουσουλμανίδες όλης της αυτοκρατορίας. (Περ. σ. 212,290,802,824,851). “Οσάκις δε όμιλος γυναικών συγκεντρώνεται εν Τουρκία, προσφέρεται μαστίχη επί δίσκων” (Περ. 1483). Κι αυτό γιατί καθώς πιστεύεται παρασύρει από τα δόντια τον ρύπο, δυναμώνει τα ούλα και καθιστά την αναπνοή ευχάριστην, Για καθαρισμό των δοντιών έφτιαχναν από το ξύλο του σκίνου άριστες οδοντογλυφίδες. Παλαιότερα “εις ιδιοτροπίαν των Ρωμαίων δεσποινών” και μεταγενέστερα για την αγορά της Πόλης.

Η μαστίχη χρησιμοποιούνταν επίσης ως κύριο συστατικό στα καθαρά και διαφανή βερνίκια και για την αρωματική της γεύση (στα γλυκίσματα, στο κρασί, στο ρακί (μαστίχα) στο πόσιμο νερό, στα φαγητά, στα παξιμάδια και στο ψωμι.

Το ψημί γίνεται εύγευστον, ευστόμαχον και διεγερτικό. Για το τελευταίο τούτο λέγεται ότι ο μεγαλύτερος τραπεζοκόμος του Σουλτάνου ο Τσισνιτζίρ Μπασί “ για να σύρει τούτον εις την άμετρον και αχαλίνωτον ακολασίαν συνήθιζε να παρασκευάζει τον προς διατροφήν του άρτον με ωρισμένην ποσότητητα της κόνεως ταύτης. Είναι δε αυτή ερεθιστικόν, το οποίον έχει την μυστηριώδη αρετήν… να αφυπνιζει κατά θαυμαστόν τρόπον και τας μάλλον νυσταλέας και απεναρκωμένας αφροδισίους ορέξεις. (Περ. 486) (Βλ. Περ. σελ 290, 486, 568, 618, 783, 786, 797, 824, 1175, 1355)

Στην ιατρική χρησιμοποιούνταν ως φάρμακον με ιδιότητες θεραπευτικές, δυναμωτικές, προληπτικές, καταπραϋντικές, αντισηπτικές.

Χρησιμοποιήθηκε εν ολίγοις για το στομάχι, την καρδιά, την αιμόπτυση, τον χρόνιο βήχα, τα ούλα, τον πονόδοντο, τον πονοκέφαλο, τις πληγές και τα τραύματα. (Περ. σελ. 80, 289, 430, 486, 563, 569, 618, 674, 851, 1570)

Είναι αναμφισβήτητο ότι η χρήση της έχει περάσει κάπου στην υπερβολή όμως είναι ταυτόχρονα αδιαμφισβήτητο ότι είναι προϊόν αξιολογότατο, δεδομένου ότι και στη σύγχρονη εποχή χρησιμοποιείται στην ιατρική και φαρμακευτική σε παγκόσμια κλίμακα - ίσως σχετικές επιστημονικές έρευνες την καταστήσουν περισσότερο χρήσιμη- στην παραγωγή βερνικιών υψηλής, ποιότητας στην αρωματοποιία, στην ποτοποιία, στο λιβάνι, στο άγιο μύρο, στις μάσκες των ηθοποιών και ως σταθεροποιητής χρωμάτων κυρίως για ζωγράφους και αγιογράφους.

Λίγες ασυνήθιστες περιπτώσεις χρήσης σε σύγχρονες Μουσουλμανικές χώρες, πέραν από τη χρήση του για θρησκευτικούς σκοπούς, σύμφωνα με το κοράνιο: Στο Πακιστάν ταΐζουν τις κότες για αρωματικά αυγά, στο Hong Kong για εντονότερη σεξουαλική δραστηριότητα και στη Σαουδική Αραβία ως άρτισμα σε φαγητά και κατά του γάμους ως δώρο του γαμπρού στη νύφη, γιατί πιστεύουν ότι διώχνει τα κακά πνεύματα και τους αντίζηλους.

Ο τρόπος που παράγεται και σήμερα η μαστίχη είναι σχεδόν ο παραδοσιακός με εξαίρεση την ορμόνη που χρησιμοποιείται σε περιορισμένη κλίμακα.

Γίνονται δηλονότι εκτομές στα δέντρα από πέντε και δέκα φορές, σε δύο περιόδους, από το Ιούνιο έως και τον Σεπτέμβριο, με κεντηρήρι ή ματσακόνι (σφυράκι) ή παπαγαλάκι, ενώ παλαιότερα γινόταν και με πέλεκι ή κοπτερό μαχαίρι, ή μαχαίρι οξύ και αμφίστομο ή με το καλούμενο τεμέτρι, εργαλείο που μοιάζει με σουβλί με δύο λεπίδες (Περ. σ. 165, 263, 568, 674, 1068). Από το σκίνο ρέει ρευστή και στη συνέχεια στερεποποείται η κρυστάλινη μαστίχη, που διακρίνεται στην πίττα, τη χονδρή, την ψίχα, και την σκόνη, για να καθαριστεί με επίπονες και πολύμορφες εργασίες και να παραδοθεί σήμερα στους 20 τοπικούς συνεταιρισμούς και απ’ αυτούς στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου, που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Γεώργιου Σταγκούλη για να χτυπηθεί η εκμετάλλευση των εμπόρων, το έτος 1938.

Η ΕΜΧ που αριθμεί περί τα 5.000 μέλη συγκεντρώνει περί τις 90 με 100 χιλιάδες κιλά μαστίχα αρκετοί πουλούν μαστίχη στους εμπόρους – πληρώνοντάς το προς 10.000 δρχ. το κιλό – τιμή που δεν ανταποκρίνεται στα έξοδα της καλλιέργειας και στα μεροκάματα παραγωγής και καθαρισμού – για να τρφοδοτήσει τις αγορές της Ασίας, της Ευρώπης, της Αφρικής, της Αμερικής και της Αυστραλίας με μαστίχη, μαστιχέλαιο, τσίχλα και κολοφόνιο.

Μιλήσαμε με συντομία για τη μαστίχα για το δένδρο που την παράγει και για την ιστορία της δια μέσου των αιώνων καθώς και τις ποικίλες χρήσεις της.

Θα τελειώσω με το στίγμα που έδωσε ο περιηγητής Giraudeau τον περασμένο αιώνα: “Η Μαστίχη, ο Όμηρος και η Τερεβινθίνη, τρία κλεΐσματα για μία τόσον μικράν γωνίαν γης”. (Περ. σ. 1156)

Αυτή η σελίδα είναι μέρος της σελίδας του 5ου Δημοτικού Σχολείου Χίου

This is a part of 5th Primary School of Chios Island Web page.