.
|
Tο Μεσαιωνικό Χωριό των Μεστών
|
English
|
.
Γ. ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΟ
.
.
I. Ο Περιφερειακός Δρόμος
.
Ο επισκέπτης πρέπει να αφήσει το μεταφορικό μέσο στην πλατεία, έξω από το χωριό. Ο δρόμος που βρίσκεται στα ανατολικά του χωριού είναι ο περιφερειακός δρόμος του κάστρου. Αν κάποιος τον ακολουθήσει θα βρεθεί και πάλι στο σημείο που ξεκίνησε. Στα δεξιά του περιβόλου τα σπίτια είναι μεταγενέστερα. Στα αριστερά ο εξωτερικός τοίχος αποτελεί το τείχος του κάστρου. Οι πόρτες και τα παράθυρα των σπιτιών στην πλευρά αυτή ανοίχτηκαν αργότερα. Στα χρόνια της Γένουας και της Τουρκοκρατίας τα σπίτια που σχημάτιζαν το τείχος είχαν εισόδους μόνο από το εσωτερικό του κάστρου. Τα μόνα ανοίγματα που είχε το τείχος ήταν οι πολεμίστρες και αυτές είναι που αργότερα μεταβλήθηκαν σε παράθυρα. Δύο ανοίγματα προς το εσωτερικό του χωριού είναι μεταγενέστερα για την ευκολία των κατοίκων. Ο περίβολος στην πλευρά αυτή καταλήγει στον πύργο.
.
επιστροφή στα περιεχόμενα επιστροφή στην κεντρική σελίδα των Μεστών
.
.
II. Ο Πύργος
.
Ο πύργος είναι ένας από τους τέσσερις πύργους που είχε το κάστρο στις τέσσερις γωνίες του ορθογώνιου μέρους. Είναι κυκλικός και αποτελείται από δύο ορόφους που επικοινωνούν με ημικυκλική σκάλα. Σήμερα σώζονται μόνο οι τρεις (δυστυχώς καταστράφηκε αυτός που βρισκόταν στη γωνία που σταθμεύουν τα αυτοκίνητα). Ένας από αυτούς που σώζονται είναι τώρα κατοικία, και είναι ιδιαίτερα πρωτότυπη αφού έχει στρογγυλά δωμάτια. Οι πύργοι είχαν άμεση επαφή μεταξύ τους με ένα εσωτερικό θολωτό δρόμο (τούνελ) που ήταν παράλληλος με τον εξωτερικό.
Στον πύργο διακρίνονται ακόμη οι πολεμίστρες που από την εξωτερική πλευρά φαίνονται σα στενά ανοίγματα στον τοίχο ενώ εσωτερικά ανοίγουν σα χωνί. Από τον πύργο ο περιφερειακός δρόμος οδηγεί στην είσοδο του χωριού - κάστρου.
.
επιστροφή στα περιεχόμενα επιστροφή στην κεντρική σελίδα των Μεστών
.
.
III. Η Πύλη του Κάστρου
.
Η είσοδος του κάστρου ονομάζεται από τους ντόπιους "πόρτα του Καπετάνιου", δηλαδή του διοικητή (ιταλικά: capitano). Είναι αξιοπρόσεκτοι οι μονόλιθοι που την αποτελούν καθώς και η σιδερένια πόρτα που διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Η πόρτα κατά τα χρόνια της Γενουάτικης κατοχής άνοιγε το πρωί με την ανατολή του ήλιου και έκλεινε με τη δύση. Αυτό συνέβαινε όχι μόνο όταν υπήρχε κίνδυνος επιδρομής αλλά καθημερινά, διότι το χωριό ήταν τόπος κατοικίας για τους ντόπιους αλλά ταυτόχρονα λειτουργούσε και ως στρατόπεδο για τους κατακτητές. Η πύλη αυτή ήταν η μοναδική στο κάστρο και για λόγους αμυντικούς αλλά και διότι οι κατακτητές μπορούσαν εύκολα να ελέγξουν την είσοδο των προϊόντων (ιδιαίτερα της μαστίχας) αφού με βάση αυτά επέβαλλαν τους φόρους.
Tο σπίτι που είναι δίπλα και πάνω από την πόρτα πρέπει να ήταν η κατοικία του διοικητή - καπετάνιου (άλλωστε γι αυτό πήρε και το όνομα του). Στο εσωτερικό της πύλης διακρίνεται το μικρό παραθυράκι απ όπου η φρουρά παρακολουθούσε την είσοδο και την έξοδο των κατοίκων.
Ήδη ο επισκέπτης είναι μέσα στο κάστρο. Στο δρόμο που ξεκινά από την πύλη του κάστρου προς το εσωτερικό βρίσκονται δύο από τις παλαιότερες εκκλησίες του χωριού. Η πρώτη είναι του Αγ. Γεωργίου και η δεύτερη της Αγ. Παρασκευής. Από αυτές πιο σημαντική είναι η δεύτερη.
.
επιστροφή στα περιεχόμενα επιστροφή στην κεντρική σελίδα των Μεστών
.
.
IV. Η Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής
.
Η Αγ. Παρασκευή είναι από τις παλαιότερες εκκλησίες του χωριού. Η επιγραφή που βρίσκεται στο υπέρθυρο και φέρει ημερομηνία 29 Μαρτίου 1709 είναι μεταγενέστερη και αναφέρεται σε επισκευή του ναού. Είναι περίεργο και θαυμαστό πως γλίτωσαν οι τοιχογραφίες της, στην καταστροφή που προκάλεσαν οι Τούρκοι το 1822, κάτι που δεν συνέβη με άλλες εκκλησίες του χωριού. Στο κέντρο του θόλου δεσπόζει ο Παντοκράτορας. Δεξιά και αριστερά, στους πλάγιους τοίχους, εικονίζονται σκηνές από την ζωή του Χριστού και τα Πάθη. Τις παραστάσεις συμπληρώνουν εικόνες αγίων. Εκείνο που κυριαρχεί στις αγιογραφίες είναι η αφέλεια (ηθελημένη;) στην απόδοση των μορφών.
Αξίζει να αναφερθεί εδώ το πλήθος των εκκλησιών μέσα και έξω από το χωριό, πράγμα που μαρτυρεί την ακμή της περιοχής κατά το μεσαίωνα. Μέσα στο χωριό υπήρχαν δεκαεννέα εκκλησίες από τις οποίες οι περισσότερες σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση. Έξω από το χωριό υπήρχαν άλλες δεκαεπτά που σώζονται σχεδόν όλες. Συνολικά η ευρύτερη περιοχή των Μεστών είχε τριανταεπτά εκκλησίες. Δύο από αυτές λειτούργησαν και ως σχολεία από το τέλος του περασμένου αιώνα. Η εκκλησία του Χριστού στην πλατεία (που σήμερα δεν σώζεται) ήταν σχολείο αρρένων και η εκκλησία της Παναγίας σχολείο θηλέων. Το ότι τόσο νωρίς οι Μεστούσοι ενδιαφέρθηκαν για τη μόρφωση των παιδιών τους, δείχνει τη φιλομάθειά τους.
Κάθε εκκλησία ανήκε και σε κάποια οικογένεια. Σήμερα τη φροντίδα των εκκλησιών αυτών έχουν οι απόγονοι των παλαιών εκείνων κτητόρων. Επειδή όμως τώρα οι οικογένειες πολλαπλασιάστηκαν, μια οικογένεια φροντίζει την εκκλησία και τον επόμενο χρόνο παραδίδει το κλειδί σε άλλη οικογένεια που έχει την ευθύνη της εκκλησίας. Εκτός από τις καθημερινές φροντίδες, έχει την υποχρέωση να κάνει το πανηγύρι την ημέρα της γιορτής του αγίου στον οποίο είναι αφιερωμένη η εκκλησία.
.
επιστροφή στα περιεχόμενα επιστροφή στην κεντρική σελίδα των Μεστών
.
.
V. 5. Η Πλατεία του Χωριού
.
Μετά την Αγ. Παρασκευή ο δρόμος δεξιά οδηγεί στην πλατεία του χωριού. Οι Μεστούσοι τη λένε "Λειβάδι". Η πλατεία είναι το καταφύγιο μετά την κούραση της ημέρας. Υπάρχει και ένας επιπλέον λόγος που οι Μεστούσοι θεωρούν αναγκαία την καθημερινή τους βόλτα από την πλατεία: όπως είναι φανερό, τα σπίτια, και ειδικά εκείνα του κάστρου, δε διαθέτουν ανοικτούς χώρους για κήπο, αφού είναι κτισμένα με τέτοιο τρόπο που το ένα είναι συνέχεια του άλλου. Πολλές φορές μάλιστα είναι δύσκολο να προσδιορίσει κάποιος τα όρια δύο γειτονικών σπιτιών.
Η πλατεία λοιπόν είναι ο μόνος ανοικτός χώρος του κάστρου. Εδώ θα συναντηθούν οι φίλοι, ενώ θα ακούσουν τα νέα του χωριού, εδώ θα πίνουν το πρωινό καφέ ή το απογευματινό τους ουζάκι. Μα αν τις καθημερινές διατηρεί μια σχετική ηρεμία, στις γιορτές και τα πανηγύρια μεταβάλλεται σε βακχικό ιερό. Ορχήστρες να παίζουν τους νησιώτικους σκοπούς, άνθρωποι κάθε ηλικίας και φύλου να χορεύουν μέχρι το πρωί και τα άριστα ντόπια ποτά (κρασί και σούμα) να ρέουν σε αφθονία.
Στην μια πλευρά της πλατείας είναι το κτίριο που στεγάζει το κοινοτικό γραφείο. Στην άλλη πλευρά της πλατείας δεσπόζει η μεγάλη εκκλησία του χωριού, ο ναός των Ταξιαρχών.
.
επιστροφή στα περιεχόμενα επιστροφή στην κεντρική σελίδα των Μεστών
.
.
VI. Η Νέα Εκκλησία των Ταξιαρχών
.
Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στους Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ. Οι ντόπιοι συνήθως αποκαλούν το ναό με το όνομα "Μεγάλος Ταξιάρχης" για να τον διακρίνουν από την άλλη, την παλαιότερη εκκλησία των Ταξιαρχών που σήμερα ονομάζουν "Παλιό Ταξιάρχη".
Ο ναός βρίσκεται στη θέση που κατείχε ο κεντρικός κυκλικός πύργος του κάστρου. Ο πύργος αυτός μετά την αποχώρηση των Γενουατών και κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής ήταν έρημος. Εκεί μέσα μόνο νυκτοπούλια και ερπετά μπορούσε να συναντήσει κάποιος. Οι Μεστούσοι τα θεωρούσαν όλα αυτά πνεύματα του κακού και τον πύργο σύμβολο της υποτέλειας. Έτσι αποφάσισαν την κατεδάφισή του και την ανέγερση της εκκλησίας.
Η κατεδάφιση του πύργου άρχισε το 1858 και κράτησε δύο χρόνια. Το κτίσιμο του ναού άρχισε αμέσως μετά και ολοκληρώθηκε το 1868. Οι όλες δηλαδή εργασίες κράτησαν δέκα χρόνια. Για την κατασκευή του πήραν ως αμοιβή οι κτίστες 3.500 χρυσές λίρες Τουρκίας, οι μεταφορείς των υλικών από την πόλη 120 χρυσές λίρες ενώ οι κάτοικοι των Μεστών προσέφεραν χωρίς αμοιβή 42.000 ημερομίσθια. Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία για τα υλικά που χρειάστηκαν: 10.000 καντάρια ασβέστη, (1 καντάρι = 57 κιλά) 163 καντάρια σίδερα, 55 καντάρια μολύβι και 60 καραβιές δοξαρόπετρες.
Ο ναός με τον αυλόγυρο καταλαμβάνει μια έκταση 985.5 τ.μ. ενώ το οικοδόμημα έχει εμβαδό περίπου 450 τ.μ. (περίπου τόσο πρέπει να ήταν και το εμβαδό του πύργου, αφού ο ναός κτίστηκε στα θεμέλιά του). Η εκκλησία των Ταξιαρχών είναι η μεγαλύτερη της Χίου και μια από τις μεγαλύτερες της Ελλάδας.
Σα μνημειώδες έργο που προκάλεσε το θαυμασμό, ακόμη και εκείνων που συνέβαλαν στο κτίσιμό του, ενέπνευσε στους ντόπιους διάφορες ιστορίες που άλλες έχουν πυρήνα πραγματικότητας και άλλες όχι. Πάντως μια που από όλους θεωρείται αληθινή είναι εκείνη του "άτυχου" εργάτη που καταπλακώθηκε από τις πέτρες του πύργου κατά τη διάρκεια της κατεδάφισης. Το περιστατικό αυτό προκάλεσε μεγάλη αγωνία για την εξέλιξη των εργασιών γιατί, σύμφωνα με το έθιμο του τόπου, δεν επιτρέπεται η ανέγερση ναού εκεί που χύνεται ανθρώπινο αίμα. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, οι κάτοικοι του χωριού, μικροί - μεγάλοι, έσκαβαν μερόνυκτα για να ανασύρουν το θαμμένο εργάτη. Στο τέλος τον βρήκαν ζωντανό και έτσι με ανανεωμένο το ηθικό τους συνέχισαν το κτίσιμο του ναού.
Ο ναός εξωτερικά διαθέτει μια διπλή σκάλα στην κορυφή της οποίας υψώνεται το καμπαναριό (το μεγάλο καμπαναριό είναι πολύ πρόσφατο). Και η σκάλα και το καμπαναριό ήταν κτισμένα με πέτρα από τα Θυμιανά (χωριό κοντά στη Χίο που φημίζεται για την πέτρα του). Αργότερα τα σκαλιά, επειδή υπέστησαν φθορές, αντικαταστάθηκαν από πέτρες της περιοχής των Μεστών. Η σκάλα οδηγεί στο προαύλιο του ναού. Είναι αξιοπρόσεκτα τα σχέδια που σχηματίζουν τα ασπρόμαυρα βότσαλα. Η βοτσαλωτή αυλή είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της αρχιτεκτονικής της Χίου. Στο δεξιό μέρος της αυλής η σκάλα οδηγεί στο γυναικωνίτη. Στο νάρθηκα του ναού διακρίνεται ένα απομεινάρι του πύργου: Η στέρνα για νερό (η "φουντάνα" όπως λέγεται στα Μεστά).
Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος με υπερυψωμένο το κεντρικό κλίτος. Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό είναι μονόλιθοι που δυστυχώς σε μεταγενέστερες επισκευές καλύφθηκαν με ασβεστοκονίαμα και χρώμα. Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες Μιχαήλ και Γαβριήλ, το βόρειο στον Αγ. Χαράλαμπο και το νότιο στους Αγ. Αποστόλους. Το τέμπλο του ναού στην αρχή ήταν πρόχειρο και ξύλινο. Το σημερινό είναι κτιστό, με τούβλα, και κατασκευάστηκε το 1895. Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν μέρος του τέμπλου του "Παλιού Ταξιάρχη" (για το τέμπλο αυτό θα γίνει λόγος πιο κάτω). Αξιοπρόσεκτα είναι τα αφιερώματα που συμπληρώνουν τη μεγαλοπρέπεια του ναού. Προέρχονται από τους πιστούς Μεστούσους που κατοικούν στα τέσσερα σημεία της γης.
Εκτός από τα σύγχρονα που έρχονται από τους Μεστούσους της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης, της Αμερικής και της Αυστραλίας, ιστορικής αξίας είναι τα άμφια, τα εικονίσματα και τα ιερά βιβλία που έφεραν μαζί τους από τη Ρωσία στις αρχές του αιώνα Μεστούσοι που έμεναν εκεί ή έστελναν από την Αίγυπτο μέλη της Μεστούσικης παροικίας.
Η Αγία Τράπεζα του ναού είναι χτιστή και το επάνω, επίπεδο μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο. Σύμφωνα με γραπτές πηγές χρειάστηκε μια ολόκληρη νύκτα με πολλούς εργάτες για να φέρουν την πέτρα από το Λιμένα στο χωριό. Επειδή πολλοί θα είναι με την απορία πώς ένα τόσο μικρό σε πληθυσμό χωριό μπόρεσε και έκτισε και μπορεί και συντηρεί μια τόσο μεγάλη εκκλησία σε τόσο άριστη κατάσταση. αξίζει να γίνει αναφορά στα έσοδά της. Ένα έσοδο είναι τα χρηματικά ποσά που οι πιστοί Μεστούσοι και οι ξένοι με τη μορφή του τάματος προσφέρουν στην εκκλησία. Όμως από παράδοση οι κάτοικοι προσφέρουν στο ναό το λεγόμενο "καταθέσιμο". Το "καταθέσιμο" στην αρχή ήταν η προσφορά ενός εύφορου κτήματος στην εκκλησία από κάποιον κάτοικο που δεν είχε παιδιά. Αυτό γινόταν είτε από τον ίδιο, με διαθήκη, είτε από τους συγγενείς του μετά το θάνατό του. Σιγά, σιγά το "καταθέσιμο" επεκτάθηκε και σε άλλους που ήθελαν να προσφέρουν στην εκκλησία. Όσοι μάλιστα δεν έχουν κτηματική περιουσία ή δε θέλουν να προσφέρουν κάποιο κτήμα, αντικαθιστούν το παλιό εκείνο "καταθέσιμο" με προσφορά ημερομισθίων. Σήμερα είναι δύσκολο να βρει κάποιος ένα Μεστούση που να μην έχει να προσφέρει στον Ταξιάρχη ή ένα κτήμα ή ένα χρηματικό ποσό ή κάποια, πολλά ή λίγα, ημερομίσθια.
Επιστρέφοντας στην πλατεία ο επισκέπτης είναι βέβαιος ότι στο Νέο Ταξιάρχη εντόπισε όλα τα στοιχεία της όψιμης λαϊκής αρχιτεκτονικής της Χίου σε ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματά της.
.
επιστροφή στα περιεχόμενα επιστροφή στην κεντρική σελίδα των Μεστών
.
VII. Ο Παλιός Ταξιάρχης
.
Πριν κτιστεί η εκκλησία του "Μεγάλου Ταξιάρχη" το χωριό είχε ως κύριο ναό τον "Παλιό Ταξιάρχη". Στην εκκλησία αυτή μπορεί να πάει κάποιος αν ακολουθήσει το δρόμο που ξεκινά από την πλατεία. Η πάροδος που θα συναντήσει στο θόλο με το εικόνισμα και το καντήλι, το "προσκύνημα" όπως λέγεται, οδηγεί στον παλαιό ναό των Ταξιαρχών.
Ο ναός, σύμφωνα με την απογραφή των ναών της Χίου, θεωρείται ότι κτίστηκε το 1412. Στην αρχή ήταν μικρός, καμαροσκέπαστος, μονόκλιτος αλλά όταν χρειάστηκε να καλύψει τις λατρευτικές ανάγκες όλου του χωριού επεκτάθηκε σε δίκλιτο με ενιαία στέγη και σταυροθόλια στο βόρειο κλίτος. Η επέκταση έγινε το 1794.
ThΟ αρχικός ναός είχε είσοδο τη μικρή θύρα που βρίσκεται δεξιά της σημερινής εισόδου, δίπλα στην εκκλησία του Αγίου Βασιλείου. Εξωτερικά το παλαιότερο κτίσμα διακρίνεται από τα τυφλά αψιδώματα και την τοιχοδομή. Εσωτερικά το παλαιό τμήμα του ναού κοσμούσαν τοιχογραφίες αξιόλογες που δυστυχώς το 1822, στη μεγάλη "σφαγή της Χίου" από τους Τούρκους, υπέστησαν ανεπανόρθωτη καταστροφή. Επειδή και ολόκληρος ο ναός τότε υπέστη σοβαρές βλάβες ανακαινίσθηκε το 1833.
Αξιοθαύμαστο είναι το τέμπλο του ναού. Αποτελείται από κορμούς καρυδιάς και είναι εξ ολοκλήρου χειροποίητο. Το σπάνιο και άριστο αυτό δείγμα τοπικής ξυλογλυπτικής τέχνης (με ημερομηνία κατασκευής 14 Απριλίου 1833) φέρει παραστάσεις από την Παλαιά και την Κοινή Διαθήκη. Στο πιο ψηλό σημείο κάτω από το σταυρωμένο Χριστό στη βάση του σταυρού διακρίνονται τα εργαλεία που χρειάστηκαν για τη σταύρωση: η σκάλα, η τανάλια, το σφυρί.
Στην αμέσως επόμενη προς τα κάτω ζώνη διακρίνονται παραστάσεις από την Καινή Διαθήκη. Από τα αριστερά προς τα δεξιά: Ο Χριστός και οι δώδεκα μαθητές του, η σταύρωση, η αποκαθήλωση, η ανάσταση.
Πάνω από την κεντρική πύλη του ιερού μια εντυπωσιακή σε κατασκευή και τολμηρή σε σύλληψη παρουσία: ο ήλιος. Και είναι πράγματι τολμηρή η έμπνευση του καλλιτέχνη, αφού η Χριστιανική λατρεία είναι πολύ επιφυλακτική σε αναφορές που θυμίζουν σύμβολα ειδωλολατρικά. Η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι έχει συμβολικό χαρακτήρα και δηλώνει το φως της Χριστιανικής πίστης. Θυμίζει τη ρήση του Χριστού: "Εγώ ειμί το φως του κόσμου". Το κάτω μέρος του τέμπλου κοσμούν σκηνές από την Παλαιά Διαθήκη. Από αριστερά προς τα δεξιά: Το προπατορικό αμάρτημα, όπου διακρίνονται οι φιγούρες του Αδάμ και της Εύας, το φίδι, το μήλο. Η εκδίωξη από τον Παράδεισο, όπου ο Αδάμ και η Εύα περνούν την πύλη του Παραδείσου κλαίγοντας. Η θυσία του Αβραάμ, όπου διακρίνονται ο Αβραάμ, ο Ισαάκ, ο Άγγελος που αποτρέπει τη σφαγή του Ισαάκ και το πρόβατο που παίρνει τη θέση του παιδιού για να θυσιαστεί.
Στον απέναντι από το τέμπλο τοίχο είναι ζωγραφισμένος ο δικέφαλος αετός. Αυτό μαρτυρεί κάποιο πατριαρχικό προνόμιο του ναού. Τα γύρω από το ναό κτίσματα μέχρι το "προσκύνημα" είναι οργανικά δεμένα με αυτόν. Φαίνεται ότι το κτιριακό αυτό συγκρότημα ήταν ένα μοναστήρι που είχε τη δική του ξεχωριστή αμυντική θωράκιση.
.
επιστροφή στα περιεχόμενα επιστροφή στην κεντρική σελίδα των Μεστών
.
.
VIII. Ο Πύργος του Μιλιτά
.
Από το "προσκύνημα" ο κεντρικός δρόμος οδηγεί στη βορειοδυτική πλευρά του κάστρου στο λεγόμενο "πύργο του Μιλιτά" (ιταλικά militare = στρατός). Ο πύργος διακρίνεται καλύτερα από την πλατεία, έξω από το κάστρο, και σήμερα είναι κατοικία. Ονομάστηκε έτσι επειδή σ αυτό θα είχε ενισχυμένη στρατιωτική δύναμη αφού βρίσκεται προς την πλευρά της θάλασσας απ όπου ανέμεναν τις επιδρομές.
Για να γίνει αντιληπτή η σημασία του πύργου στην άμυνα του κάστρου αλλά και η λειτουργία όλου του αμυντικού συστήματος του χωριού αξίζει να αναφερθούν τα εξής:
Tο κάστρο είχε τετράπλευρο σχήμα με μια τριγωνική αιχμή στη βορειοδυτική πλευρά που απέληγε στον "πύργο του Μιλιτά". Αυτή ήταν η πρώτη γραμμή άμυνας. Εσωτερικά, όπως φαίνεται και στο σχήμα, δύο δρόμοι που ξεκινούσαν από την πλατεία και συνέκλιναν λίγο πριν από τον πύργο του Μιλιτά σχημάτιζαν ένα κάστρο μέσα στο κάστρο. Αυτή ήταν η δεύτερη γραμμή άμυνας. Ο κεντρικός πύργος (εκεί που είναι τώρα η εκκλησία του Μεγάλου Ταξιάρχη) αποτελούσε την τρίτη γραμμή άμυνας. Ο κεντρικός πύργος έπαιρνε τα οπτικά μηνύματα που έστελλε φρουρά από το ψηλότερο βουνό της περιοχής, το Μεριβίγλι (η βίγλα, η φρουρά της ημέρας) και έθετε σε ετοιμότητα όλο το αμυντικό σύστημα. Σε περίπτωση λοιπόν που ο εχθρός καταλάμβανε το εξωτερικό κάστρο, θα έπρεπε να αγωνιστεί εξίσου σκληρά για να καταλάβει ένα δεύτερο σχεδόν ίδιο με το πρώτο και, αν πετύχαινε και αυτό, να έχει και άλλες δυνάμεις για να κυριεύσει την καρδιά του κάστρου, τον κεντρικό πύργο.
Πάντως ο πύργος του Μιλιτά διαδραμάτιζε το σημαντικότερο ρόλο στην απόκρουση του επιδρομέα λόγω της θέσης του ενώ ταυτόχρονα προφύλασσε και το σημαντικότερο αγαθό για τους πολιορκημένους, το νερό. Το πηγάδι βρίσκεται σε ένα υπόστεγο κάτω από τον πύργο στο εσωτερικό του κάστρου. Είναι χαρακτηριστικές οι αυλακιές στο στόμιο του πηγαδιού από τα σχοινιά που τόσους αιώνες ανεβοκατέβαζαν για να ανασύρουν νερό οι κάτοικοι και οι στρατιώτες. Μάλιστα επειδή οι πλάκες υπέστησαν τρομερή φθορά τοποθετήθηκαν πάνω σ αυτές άλλες που και αυτές είχαν την ίδια τύχη. Μια υπόγεια σήραγγα ένωνε το πηγάδι με τον κεντρικό πύργο του κάστρου ώστε, αν ο εχθρός καταλάμβανε το χωριό αλλά άντεχε ο κεντρικός πύργος, οι πολιορκημένοι σ αυτόν να έχουν νερό.
Η πύλη που βρίσκεται στον πύργο του Μιλιτά είναι μεταγενέστερη. Ίσως υπήρχε μια βοηθητική πύλη του κάστρου στο σημείο αυτό. Ο δρόμος προς τον πύργο του Μιλιτά στην επιστροφή οδηγεί στο τρίγωνο που σχηματίζουν οι δύο εσωτερικοί δρόμοι του κάστρου. Στο σπίτι που βρίσκεται ακριβώς στη γωνία των δύο δρόμων διακρίνονται απομεινάρια από έναν άλλο πύργου που υπήρχε εκεί και ενισχύουν την άποψη ότι υπήρχε και δεύτερη γραμμή άμυνας.
.
επιστροφή στα περιεχόμενα επιστροφή στην κεντρική σελίδα των Μεστών
.
.
IX. Η Έξοδος
.
Ο άλλος δρόμος οδηγεί και πάλι στην πλατεία. Στη διαδρομή διάφορες πάροδοι οδηγούν σε αδιέξοδα. Αυτά, ενώ δίνουν την εντύπωση του τυχαίου, είναι σχεδιασμένα με μεγάλη σοφία. Ο τρόπος που είναι σχεδιασμένα επιτρέπει την ανανέωση του αέρα ενώ ταυτόχρονα εξυπηρετούν και αυτά αμυντικούς σκοπούς. Ο ανίδεος από τη ρυμοτομία του χωριού εχθρός, και αν ακόμη έμπαινε στο κάστρο, ήταν πολύ εύκολο να χαθεί μέσα στα δαιδαλώδη και αδιέξοδα στενά και να εξουδετερωθεί από τους αμυνόμενους.
Ο δρόμος μετά την πλατεία συνεχίζει, έχοντας στα αριστερά την εκκλησία του μεγάλου Ταξιάρχη, για να φτάσει σ ένα υπέροχο σημείο του κάστρου όπου διαδοχικοί θόλοι προκαλούν τη φαντασία και οδηγούν τη σκέψη στα Γενουάτικα χρόνια. Μέσα σ αυτούς έβγαιναν για να κουβεντιάσουν οι ντόπιοι (συνήθεια που κρατά μέχρι σήμερα) ή για να κλέψουν οι νεαροί ένα φιλί από την αγαπημένη τους.
.
.
Ο επισκέπτης βγαίνοντας από το κάστρο έχει την αίσθηση ότι περπάτησε για αρκετή ώρα σ εάν χώρο που η ιστορία και η καθημερινή ζωή έχουν από καιρό συμφιλιωθεί και ακολουθούν το δρόμο του μέλλοντος μαζί. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας συναντά κανείς αρχαιολογικούς χώρους σπουδαιότερους και μεγαλύτερους από τα Μεστά, μα πουθενά δεν είναι τόσο ζωντανοί όσο εδώ.
Τα Μεστά δεν είναι η υπέροχη αλλά έρημη πόλη του Μυστρά στη Πελοπόννησο ούτε το μεγαλόπρεπο αλλά βουβό ανάκτορο του Μίνωα στην Κρήτη. Τα Μεστά είναι η ζωντανή Ιστορία.
.
επιστροφή στα περιεχόμενα επιστροφή στην κεντρική σελίδα των Μεστών
.
.
.
.
Όλα τα κείμενα στην ενότητα "Μεστά", © 1993, 1997 A. Πασιαρδής
Σχεδιασμός και κατασκευή σελίδων © 1997 Ιάσων Κουφοδόντης για την 